Mae Kate Griffiths, Cyfarwyddwr Cymru y Groes Goch Brydeinig, yn siarad am brosiect strategol Gwirfoddoli Cymru y mudiad a’i nod o wella’r cydgysylltiad yng Nghymru wrth ymateb i argyfwng.
Yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, rydyn ni wedi gweld enghreifftiau rhagorol o le mae’r sector gwirfoddol yng Nghymru wedi gweithio mewn partneriaeth â’r sectorau cyhoeddus a phreifat, yn ogystal ag enghreifftiau o gydweithrediad ymhlith y Sector Gwirfoddol a Chymunedol i ddiwallu anghenion pobl a chymunedau mewn argyfwng.
Yn anterth y pandemig, gwelsom yr ysbryd cymunedol gorau posibl yng Nghymru a ledled y DU. Wrth i bobl wynebu cyfnodau clo hirfaith, daeth cymunedau ynghyd, gyda phobl yn cynorthwyo elusennau, mudiadau cymunedol, ffrindiau a chymdogion, banciau bwyd a grwpiau cyd-gymorth.
DYSGU O’R YMATEBION DIWEDDAR I ARGYFWNG
Yn y Groes Goch Brydeinig, mae gennym ni flynyddoedd maith o brofiad o ymateb i drychinebau – o argyfyngau mawr ar raddfa eang i argyfyngau personol. Dyma yw ein diben craidd. Eto i gyd, mae graddfa anferth yr ymateb i COVID-19, ei natur ymledol a’r lefelau aruthrol o angen dyngarol nas diwallwyd wedi bod yn heriol i ni i gyd.
Yng Nghymru, mae timau’r Groes Goch wedi bod yn ymateb i bandemig COVID-19 ers i’r achosion ddechrau, yn cynorthwyo’r rheini a gafodd eu taro gwaethaf drwy ddarparu cymorth ymarferol ac emosiynol trwy ein llinell gymorth COVID-19 bwrpasol, darparu grantiau ariannol, bwyd a nwyddau hanfodol eraill i bobl mewn angen taer a thrwy gefnogi cynllun cludo presgripsiynau gwirfoddol Llywodraeth Cymru. Ers i’r cymorth ddechrau mewn canolfannau brechu torfol yng Nghymru ym mis Ionawr 2021, mae gwirfoddolwyr y Groes Goch wedi cynorthwyo â mwy nag 1 miliwn o frechiadau.
Ymateb i’r coronafeirws yw un o’r gweithrediadau mwyaf arwyddocaol rydyn ni wedi’i wynebu yn ein 150 o flynyddoedd fel mudiad, ac rydyn ni’n gwybod y gallwn ni gyflawni cymaint yn fwy pan fyddwn ni’n gweithio gyda’n gilydd.
BETH YW PROSIECT ‘STRATEGOL GWIRFODDOLI CYMRU’?
Gyda chymorth aelodau Grŵp Gwydnwch Cymunedol Cymru, mae’r Groes Goch Brydeinig wedi cael £32,000 drwy Grant Strategol Gwirfoddoli Cymru. Bydd hwn yn helpu i gyllido prosiect a fydd yn ceisio gwella’r cydgysylltiad yng Nghymru wrth ymateb i argyfwng drwy edrych ar bartneriaethau o fewn a rhwng y sectorau gwirfoddol, preifat a chyhoeddus.
Mae hwn yn ddarn cyffrous iawn o ymchwil, sy’n mynd i’r afael ag un o argymhellion y Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol, a gyhoeddodd adroddiad ar ddechrau 2021 ar ‘Effaith COVID-19 ar y sector gwirfoddol’ yng Nghymru.
Roedd un o’r argymhellion yn yr adroddiad yn ymwneud â rhannu arferion da o’r ymateb i’r pandemig a’r llifogydd yn 2020, gan asesu i ba raddau y caiff y sector gwirfoddol ei integreiddio i mewn i strwythurau cynllunio ar gyfer argyfwng ffurfiol ac anffurfiol a sut gellid cryfhau’r partneriaethau rhwng cyrff statudol, cyrff anstatudol a dinasyddion.
Fel rhan o’r adroddiad hwnnw, cydnabu y gallai’r sector gwirfoddol fod yn fwy cysylltiedig fyth, a chael rôl fwy amlwg ac eglurder ynghylch cyfrifoldebau a’r rôl y gallwn ni ei chwarae ochr yn ochr â’r sectorau cyhoeddus a phreifat.
Gan hynny, gwnaeth yr adroddiad hefyd argymell y dylai’r sector gwirfoddol gael ei gynnwys wrth lunio polisïau a darparu gwasanaethau mewn gwaith adfer yn y dyfodol. Yn ei dro, byddai hyn yn arwain at fwy o weithio mewn partneriaeth y tu hwnt i’r adferiad a byddai’n cynnwys lleisiau’r sector gwirfoddol yn ogystal â lleisiau’r bobl y maen nhw’n gweithio gyda nhw.
CYDGYSYLLTIAD Y SECTOR GWIRFODDOL A CHYMUNEDOL YNG NGHYMRU MEWN ARGYFYNGAU
Bydd y prosiect ymchwil a arweinir gan y Groes Goch Brydeinig yng Nghymru yn edrych ar y cyfleoedd a’r gwersi a nodwyd o brofiadau diweddar ar lefelau cymunedol, awdurdod lleol a chenedlaethol, gan gynnwys yr hyn a ddysgwyd o’r ‘National Consortium for Societal Resilience and Voluntary & Community Sector Emergency Partnership’ (VCSEP) (Consortiwm Cenedlaethol ar gyfer Cydnerthedd Strwythurol a Phartneriaeth Argyfwng y Sector Gwirfoddol a Chymunedol) yn Lloegr.
Mae’r fenter hon yn dyngedfennol i ddwyn ynghyd yr unigolion a’r mudiadau hynny sy’n chwarae rôl yn y gwaith o ymateb i argyfyngau yng Nghymru, gwrando ar yr hyn y maen nhw’n ei ddweud sy’n gweithio neu ddim yn gweithio, beth weithiodd yn ystod y pandemig y mae angen i ni ehangu arno, a’r strwythurau sy’n gallu helpu neu rwystro ymateb amserol a chydgysylltiedig mewn argyfwng. Mae’r prosiect, a fydd yn rhedeg yn ystod hanner cyntaf y flwyddyn hon, yn rhoi’r cyfle i ddysgu o brofiad pawb drwy ymgynghoriad.
Eir ati i gael cydgysylltiad mewn ffyrdd amrywiol ledled y DU ac yn rhyngwladol. Bydd yr ymchwil hwn yn ystyried y profiadau a’r dysgu er mwyn llywio ac argymell fframwaith ar gyfer cydgysylltu’r sector yn well yng Nghymru yn y dyfodol.
Mae anghenion pobl a’u cymunedau yn ystod argyfwng yn wahanol ac yn amrywiol, ac yn debygol o amrywio o anghenion ymarferol sydd eu hangen ar unwaith, fel bwyd neu loches, cymorth seicogymdeithasol, gwybodaeth a chyngor.
Bydd y fframwaith arfaethedig yn galluogi cydweithio gwell rhwng cyrff o’r sector gwirfoddol, y sector preifat a’r sector cyhoeddus sydd â dyletswyddau statudol i ymateb i argyfwng. Bydd yn cefnogi ymateb mwy cysylltiedig ac effeithiol i argyfyngau gan wirfoddolwyr, gyda gwell cyfathrebu ac eglurder o’r rolau, a fydd yn arwain at well cymorth i bobl a chymunedau mewn argyfwng.
Os gallwn ni, gyda’n gilydd, ddysgu o’r ymatebion brys diweddar ledled Cymru a rhannu arferion gorau o’r cydweithio syfrdanol rydyn ni wedi’i weld yn ystod y pandemig, byddwn ar y trywydd iawn i gael sector gwirfoddol cydgysylltiedig sy’n rhoi pobl a’u cymunedau wrth wraidd ymateb brys.
CYMRYD RHAN
Byddwn yn gofyn i bawb roi eu mewnbwn a chymryd rhan. Cadwch lygad allan am gyfleoedd o fis Mawrth ymlaen ar @redcrosswales a sianeli CGGC.