Gwnaeth Peter Davies, Cadeirydd CGGC, gymryd rhan mewn sesiwn dystiolaeth gyda’r Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig yn ddiweddar.
Roedd y Pwyllgor, a oedd yn cynnwys yr Aelodau o’r Senedd Mike Hedges, Neil Hamilton a Janet Finch-Saunders, yn edrych yn benodol ar waith y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Adferiad Gwyrdd, sy’n cynnwys aelodau megis Peter Davies ac sy’n cael ei gadeirio gan Syr David Henshaw. Gwaith y grŵp yw pennu sut i sicrhau adferiad gwyrdd a fydd yn helpu i gyflymu taith Cymru i fod yn economi carbon isel, yn ogystal â dod yn genedl iachach a mwy cyfartal. Dywedodd Syr David wrth y Pwyllgor fod y grŵp yn benderfynol o ddangos prosiectau y gellir eu gwneud yn y tymor byr yn ogystal â’r hirdymor, a’i fod yn bwysig sbarduno pobl, cymunedau a lleoedd i gymryd yr agenda o ddifrif, ynghyd â’r ysgogiadau strategol mawr gan y llywodraeth a sefydliadau eraill.
Trodd y sgwrs at gyllid y sector a grymuso cymunedau. Siaradodd Peter Davies am weithio gyda’i gilydd gan ddilyn dull gweithredu o’r gwaelod i fyny, a dywedodd fod angen harneisio ymateb a arweinir gan y gymuned yn y gwaith adfer. Dywedodd y gall deddfwriaeth helpu mewn rhai meysydd, gan nodi bod CGGC wedi bod yn edrych ar a oes gwersi y gellir eu dysgu o’r Ddeddf Grymuso Cymunedol yn yr Alban er mwyn rhoi mwy o rym i gymunedau. Dadleuodd fod lle i sefydlu cronfa fuddsoddi werdd sy’n gallu cymryd arian tymor byr a’i droi’n etifeddiaeth hirdymor, gan ddweud bod y sector yn wynebu angen parhaus i ymateb i broblemau tymor byr. Dywedodd Syr Henshaw fod arian ar gael os ‘ydych chi’n dechrau chwilio amdano’, gan ddweud bod ffyrdd o ryddhau adnoddau a chael arian cyfatebol amdanynt gan y sector preifat.
Gofynnodd Neil Hamilton Aelod o’r Senedd ynghylch rôl Cyfoeth Naturiol Cymru o ran cefnogi’r sector, gan nodi bod eu hadnoddau eu hunain wedi’u hymestyn i’r eithaf. Dywedodd Syr Henshaw fod CNC yn ceisio newid ei fodel busnes i weithio mwy gydag eraill a dywedodd fod yr agenda hon yn cefnogi cenhadaeth CNC. Dywedodd Peter Davies fod y sector gwirfoddol wedi’i fwrw’n sylweddol, yn enwedig y rheini sy’n dibynnu ar fasnachu a chodi arian, ac amlygodd staff ar ffyrlo gan nodi bod llai o gyfleoedd i wirfoddoli. Dywedodd bod angen gweithio mewn modd creadigol ar draws sectorau, gan ychwanegu bod partneriaethau natur lleol yn bwysig, ond bod angen i Lywodraeth Cymru a chyllidwyr eraill fynd ati mewn modd ehangach i edrych ar sut maen nhw’n mynd i’r afael â’r broblem o ddarparu cymorth ar gyfer y sector. Dywedodd Neil Hamilton fod graddfa’r gweithgarwch sydd ei hangen yn cau cyfranwyr mwy lleol allan yn aml, a bod angen dod â’r mudiadau tameidiog sydd â rôl i’w chwarae at ei gilydd. Tynnodd Peter Davies sylw’r pwyllgor at rôl ddatblygol partneriaethau natur lleol yn cydlynu gwaith ar lefel leol ac yn galluogi gweithredu lleol, a chydnabu’r rôl bwysig y mae Cyswllt Amgylchedd Cymru yn ei chwarae o ran cydlynu ar lefel genedlaethol.
Daeth y sesiwn i ben gyda’r Aelod o’r Senedd Janet Finch-Saunders yn gofyn pa argymhellion y mae’r grŵp wedi’u cyflwyno i’r gweinidog ar gyfer cefnogi mudiadau amgylcheddol ac a yw wedi ystyried y cynnig a gyflwynwyd gan Cyswllt Amgylchedd Cymru i gael rhyw fath o gyllid craidd. Dywedodd Peter Davies fod achos dros edrych ar broblemau cyllid craidd, gan bwysleisio pwysigrwydd y rhwydwaith o Gynghorau Gwirfoddol Sirol (CVCs) sydd wedi elwa ar gyllid craidd. Roedd yn cydnabod yr anawsterau i’r llywodraeth o ran cyllid craidd, gan ddweud mai un datrysiad haws fyddai cael modelau cyllid sydd wedi’u llunio’n well, a oedd, yn benodol, yn mynd i’r afael â phroblemau cyllido tymor byr a’r angen cyson am gyllid arloesol. Dadleuodd bod angen edrych yn gyffredinol ar sut mae’r strwythur cyllido yn effeithio ar fudiadau amgylcheddol drwodd draw.