Gwnaeth y Cynllun Adeiladu Capasiti mewn Cymunedau Arfordirol ariannu prosiectau lleol mewn ardaloedd arfordirol yng Nghymru i ddod â phartneriaid at ei gilydd i fynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd.

Gwnaeth y Gronfa Adeiladu Capasiti mewn Cymunedau Arfordirol galluogi cymunedau i weithredu yn ardaloedd arfordirol Cymru i gefnogi’r gwaith o adfer natur a chynaliadwyedd.

Gwnaeth cyllid cael ei ddosbarthu drwy’r Partneriaethau Natur Lleol a cafodd prosiectau eu rhedeg mewn partneriaeth â Chydlynydd y Bartneriaeth leol.

GAIR AM Y GRONFA

Nod y Gronfa oedd meithrin gallu ar gyfer partneriaid cymunedol, gan eu helpu i gyflawni camau gweithredu cynaliadwy sy’n cefnogi twf ac adferiad mewn ardaloedd morol ac arfordirol lleol. Roedd yn annog cydweithio rhwng rhanddeiliaid, fel cymunedau, busnesau, awdurdodau lleol a chyrff cyhoeddus eraill, ac yn creu rhwydweithiau sy’n meithrin adferiad ac adywiad natur mewn ardaloedd arfordirol.

Rhaid i bob prosiect gael ei gwblhau erbyn 31 Mawrth 2025.

Ariannodd Llywodraeth Cymru’r cynllun, gan adeiladu ar ei buddsoddiad mewn adfer natur drwy’r Partneriaethau Natur Lleol. Gwneir ceisiadau drwy’r Partneriaethau Natur Lleol, a CGGC sy’n rheoli’r cyllid a’r gwaith cydlynu cyffredinol. Mae’r gronfa bellach ar gau ar gyfer ceisiadau.

Y PROSIECTAU RYDYM WEDI ARIANNU

Wild Elements

Gweithiodd Wild Elements gyda Phartneriaeth Natur Leol Ynys Môn i ennyn diddordeb plant ysgol trwy gynyddu dealltwriaeth ac ymwybyddiaeth o amgylcheddau morol ac arfordirol, eu harwyddocâd, yr heriau a wynebir, a sut i’w helpu i’w goresgyn a chefnogi adferiad natur.

Nod y prosiect oedd cyflwyno 12 sesiwn i 12 dosbarth ysgol gynradd, gan gynnwys 288 o blant a 24 o staff addysgu. Dangoswyd bod astudiaethau tebyg blaenorol yn cael effaith sylweddol wrth annog diddordeb a gwerthfawrogiad o natur, yn ogystal â chael canlyniadau addysgol cadarnhaol.

Trwy gemau a gweithgareddau ymarferol, helpodd y prosiect i gyflwyno’r plant i amgylchedd morol bywiog Ynys Môn ac amlygu’r effaith y byddai newid hinsawdd yn ei chael arno.

Fe wnaethant hefyd ddysgu sut y gall ymddygiadau unigol effeithio ar adferiad natur a’r amgylchedd a dysgu sut i wneud newidiadau cadarnhaol a fydd o fudd i fyd natur, bywyd morol a daearol, a’r amgylchedd.

Roedd hefyd yn anelu at godi ymwybyddiaeth o swyddi a gyrfaoedd yn y sector amgylcheddol ac annog astudiaeth bellach yn y brifysgol.

CYNLLUN PEILOT

Ar ddechrau 2023, ariannwyd 14 o brosiectau peilot i brofi beth allai buddsoddiad yn y maes hwn ei gyflawni. Dyma rai enghreifftiau o sut defnyddiwyd y cyllid.

Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru

Cyfranogwyr mewn gweithdy ym Mhorthcawl yn trafod pethau sy’n rhwystro’r gymuned rhag cefnogi’r amgylchedd lleol

Bu Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru yn gweithio gyda Phartneriaeth Natur Leol Ceredigion i archwilio’r rhwystrau sy’n cyfyngu ar allu cymunedau arfordirol i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd.

Bu’r prosiect yn rhoi sylw i ddelio â dau rwystr allweddol:

• Cyfathrebu gwael a theimlad nad oes neb yn gwrando
• Pobl yn teimlo nad oes ganddynt yr wybodaeth na’r gallu i chwarae eu rhan mewn materion morol ac arfordirol

Daethant â gwirfoddolwyr a rhanddeiliaid lleol ynghyd ym Mhorthcawl ac Aberporth, pobl na fyddent o bosib wedi ymwneud â gweithgareddau amgylcheddol lleol o’r blaen, megis ffermwyr, busnesau lleol, a swyddogion heddlu cymunedol.

Dysgodd y cyfranogwyr lawer gan ei gilydd, er enghraifft sut gallai busnesau gefnogi gweithgareddau cymunedol, a’r pwysau sy’n wynebu busnesau lleol nad yw’r gymuned o bosib yn ymwybodol ohonynt.

Roedd y prosiect yn creu lle da i bobl rwydweithio a rhannu’r gweithgareddau cynaliadwyedd a oedd yn cael eu harwain gan y gymuned, ond roeddent hefyd yn nodi bod angen cydlynu’n well a mwy o gefnogaeth ar gyfer ‘gweithredu cymunedol cynaliadwy’ yn yr ardal.

Ffilmiau Arfordir Sir y Fflint

Cyfwelwyd pysgotwr lleol yng Nghei Connah fel rhan o brosiect i godi ymwybyddiaeth o fanteision ymwneud â’r amgylchedd arfordirol lleol

Roedd perygl i’r gwaith da a wnaed gan wirfoddolwyr, mudiadau a busnesau lleol gael ei daflu i’r cysgod gan droseddau yng Nghei Connah yn Sir y Fflint. I fynd i’r afael â hyn, ceisiodd prosiect a gynhaliwyd gan Bartneriaeth Natur Leol Sir y Fflint arddangos manteision ymgysylltu ag ardaloedd arfordirol lleol drwy gynhyrchu ffilmiau sy’n cynnwys rhanddeiliaid lleol.

Roedd y prosiect yn cynnwys 40 a mwy o wirfoddolwyr, yn ogystal â pherchnogion busnesau lleol, ac roedd wedi ffilmio amrywiaeth o randdeiliaid fel cogydd lleol, pysgotwyr, yr RNLI (Sefydliad Brenhinol y Badau Achub), a dylanwadwr o’r ardal.

Roedd y bobl a gymerodd ran yn y prosiect yn rhyfeddu at y bywyd gwyllt sydd i’w gael mewn ardal sy’n cael ei hystyried yn ardal drefol. Arweiniodd y prosiect at ddarganfod madfallod ar hen safle tirlenwi, ac arweiniodd hynny at gynlluniau i greu cynefin naturiol ar gyfer y tir bridio drwy’r Ymddiriedolaeth Cadwraeth Amffibiaid ac Ymlusgiaid.

Roedd ffilmio gyda RNLI y Fflint hefyd wedi galluogi’r mudiad i dynnu sylw at beryglon yr aber, annog pobl i’w ddefnyddio’n ddiogel, a hyrwyddo gwaith eu tîm o wirfoddolwyr.