Mae’r Cynllun Adeiladu Capasiti mewn Cymunedau Arfordirol yn ariannu prosiectau lleol mewn ardaloedd arfordirol yng Nghymru ac yn dod â phartneriaid at ei gilydd i fynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd.

Bydd y Gronfa Adeiladu Capasiti mewn Cymunedau Arfordirol yn galluogi cymunedau i weithredu yn ardaloedd arfordirol Cymru i gefnogi’r gwaith o adfer natur a chynaliadwyedd.

Bydd cyllid yn cael ei ddosbarthu drwy’r Partneriaethau Natur Lleol a bydd prosiectau’n cael eu rhedeg mewn partneriaeth â Chydlynydd y Bartneriaeth leol.

GAIR AM Y GRONFA

Nod y Gronfa yw meithrin gallu ar gyfer partneriaid cymunedol, gan eu helpu i gyflawni camau gweithredu cynaliadwy sy’n cefnogi twf ac adferiad mewn ardaloedd morol ac arfordirol lleol. Bydd yn annog cydweithio rhwng rhanddeiliaid, fel cymunedau, busnesau, awdurdodau lleol a chyrff cyhoeddus eraill, ac yn creu rhwydweithiau sy’n meithrin adferiad ac adywiad natur mewn ardaloedd arfordirol.

Mae gan y cynllun gyllideb flynyddol o £500,000 sydd ar gael ar gyfer prosiectau o pum mis neu fwy sy’n werth o £20,000 o leiaf. Rhaid i bob cais gael ei gwblhau erbyn 31 Mawrth 2025.

Mae Llywodraeth Cymru yn ariannu’r cynllun o 2023-25 ymlaen, gan adeiladu ar ei buddsoddiad mewn adfer natur drwy’r Partneriaethau Natur Lleol. Gwneir ceisiadau drwy’r Partneriaethau Natur Lleol, a CGGC sy’n rheoli’r cyllid a’r gwaith cydlynu cyffredinol.

PWY ALL YMGEISIO?

Gall unrhyw bartneriaid newydd neu gyfredol sydd â diddordeb mewn cefnogi eu cymunedau arfordirol wneud cais. I wneud cais, bydd angen i chi gysylltu â Chydlynydd eich Partneriaeth Natur Leol  a fydd yn gweithredu fel y prif ymgeisydd am y cyllid. I gael rhagor o wybodaeth anfonwch e-bost at lnpcymru@wcva.cymru

BETH FYDD YN CAEL CYLLID GENNYM

Dyma rai enghreifftiau o’r mathau o weithgareddau y gallai’r gronfa eu cefnogi:

• Datblygu sgiliau, gwybodaeth a rhwydweithiau/partneriaethau i ymgysylltu â materion morol ac arfordirol
• Cynnal ymarferion cwmpasu i edrych ar leihau allyriadau carbon yn yr amgylchedd morol/arfordirol
• Cynyddu dealltwriaeth y cyhoedd o ecosystemau lleol a sut i’w rheoli a’u defnyddio’n gyfrifol
• Rhoi cynlluniau ailgylchu ar waith
• Cynnal ymchwil i amgylcheddau lleol a’r effaith y mae newid yn yr hinsawdd yn ei chael
• Gwella cadwyni cyflenwi bwyd môr lleol a’u cynaliadwyedd
• Meithrin hamdden a thwristiaeth gynaliadwy
• Meithrin dealltwriaeth o sut i wella ansawdd dŵr
• Datblygu pecynnau bwyd ecogyfeillgar

Dylai prosiectau ganolbwyntio ar y canlynol:

• Adfer a gwella natur
• Twf cynaliadwy ac arallgyfeirio yng nghymunedau arfordirol Cymru
• Helpu cymunedau arfordirol Cymru i gael mynediad at y gronfa grant a chyllid priodol arall drwy ddarparu cyngor a chymorth a datblygu rhwydwaith o randdeiliaid allweddol i rannu gwybodaeth am bynciau morol ac arfordirol

Dylech chi hefyd ystyried amcanion Lleoedd Lleol ar gyfer Natur:

• Cefnogi gweithgareddau a chamau gweithredu sy’n adfer ac yn gwella natur
• Canolbwyntio ar gefnogi grwpiau a dangynrychiolir a chymunedau difreintiedig ledled Cymru
• Annog cyfranogiad ac ymgysylltiad cymunedol i alluogi pobl i brofi a gwerthfawrogi natur, a fydd yn helpu i arwain at gefnogi mentrau ehangach a mwy o faint ar draws cymunedau

CYNLLUN PEILOT

Ar ddechrau 2023, ariannwyd 14 o brosiectau peilot i brofi beth allai buddsoddiad yn y maes hwn ei gyflawni. Dyma rai enghreifftiau o sut defnyddiwyd y cyllid.

Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru

Cyfranogwyr mewn gweithdy ym Mhorthcawl yn trafod pethau sy’n rhwystro’r gymuned rhag cefnogi’r amgylchedd lleol

Bu Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru yn gweithio gyda Phartneriaeth Natur Leol Ceredigion i archwilio’r rhwystrau sy’n cyfyngu ar allu cymunedau arfordirol i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd.

Bu’r prosiect yn rhoi sylw i ddelio â dau rwystr allweddol:

• Cyfathrebu gwael a theimlad nad oes neb yn gwrando
• Pobl yn teimlo nad oes ganddynt yr wybodaeth na’r gallu i chwarae eu rhan mewn materion morol ac arfordirol

Daethant â gwirfoddolwyr a rhanddeiliaid lleol ynghyd ym Mhorthcawl ac Aberporth, pobl na fyddent o bosib wedi ymwneud â gweithgareddau amgylcheddol lleol o’r blaen, megis ffermwyr, busnesau lleol, a swyddogion heddlu cymunedol.

Dysgodd y cyfranogwyr lawer gan ei gilydd, er enghraifft sut gallai busnesau gefnogi gweithgareddau cymunedol, a’r pwysau sy’n wynebu busnesau lleol nad yw’r gymuned o bosib yn ymwybodol ohonynt.

Roedd y prosiect yn creu lle da i bobl rwydweithio a rhannu’r gweithgareddau cynaliadwyedd a oedd yn cael eu harwain gan y gymuned, ond roeddent hefyd yn nodi bod angen cydlynu’n well a mwy o gefnogaeth ar gyfer ‘gweithredu cymunedol cynaliadwy’ yn yr ardal.

Ffilmiau Arfordir Sir y Fflint

Cyfwelwyd pysgotwr lleol yng Nghei Connah fel rhan o brosiect i godi ymwybyddiaeth o fanteision ymwneud â’r amgylchedd arfordirol lleol

Roedd perygl i’r gwaith da a wnaed gan wirfoddolwyr, mudiadau a busnesau lleol gael ei daflu i’r cysgod gan droseddau yng Nghei Connah yn Sir y Fflint. I fynd i’r afael â hyn, ceisiodd prosiect a gynhaliwyd gan Bartneriaeth Natur Leol Sir y Fflint arddangos manteision ymgysylltu ag ardaloedd arfordirol lleol drwy gynhyrchu ffilmiau sy’n cynnwys rhanddeiliaid lleol.

Roedd y prosiect yn cynnwys 40 a mwy o wirfoddolwyr, yn ogystal â pherchnogion busnesau lleol, ac roedd wedi ffilmio amrywiaeth o randdeiliaid fel cogydd lleol, pysgotwyr, yr RNLI (Sefydliad Brenhinol y Badau Achub), a dylanwadwr o’r ardal.

Roedd y bobl a gymerodd ran yn y prosiect yn rhyfeddu at y bywyd gwyllt sydd i’w gael mewn ardal sy’n cael ei hystyried yn ardal drefol. Arweiniodd y prosiect at ddarganfod madfallod ar hen safle tirlenwi, ac arweiniodd hynny at gynlluniau i greu cynefin naturiol ar gyfer y tir bridio drwy’r Ymddiriedolaeth Cadwraeth Amffibiaid ac Ymlusgiaid.

Roedd ffilmio gyda RNLI y Fflint hefyd wedi galluogi’r mudiad i dynnu sylw at beryglon yr aber, annog pobl i’w ddefnyddio’n ddiogel, a hyrwyddo gwaith eu tîm o wirfoddolwyr.

SUT MAE GWNEUD CAIS

I wneud cais i’r Gronfa Adeiladu Capasiti mewn Cymunedau Arfordirol, cysylltwch â’ch Partneriaeth Natur Leol, neu anfonwch neges e-bost i lnpcymru@wcva.cymru i gael rhagor o wybodaeth. Y dyddiad cau ar gyfer derbyn ceisiadau i’r rownd gyntaf yw 22 Medi 2023.